กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรเกาะยอ ท่องเที่ยวไทย จังหวัดสงขลา

สาหร่ายทะเลเกาะยอ จังหวัดสงขลา

กลุ่มผู้ผลิต กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรเกาะยอ

สถานที่ผลิต บ้านเลขที่ 43/1 หมู่ที่ 4 ตำบลเกาะยอ อำเภอเมืองสงขลา จังหวัดสงขลา 90000

แหล่งจำหน่ายผลิตภัณฑ์

1. กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรเกาะยอ บ้านเลขที่ 43/1 หมู่ที่ 4 ตำบลเกาะยอ อำเภอเมืองสงขลา จังหวัดสงขลา 90000 โทร. 089 – 5957541

2. ตลาดเกาะยอ อำเภอเมืองสงขลา จังหวัดสงขลา

3. งานจัดแสดงและจำหน่ายผลิตภัณฑ์ OTOP ทั้งภายในจังหวัดและต่างจังหวัด ทั่วประเทศไทย

ประวัติความเป็นมา ยำสาหร่ายทะเลเกาะยอ เป็นอาหารพื้นเมืองขึ้นชื่อของเมืองเกาะยอ 100 ปี มาแล้ว ใช้สาหร่ายผมนาง ที่มีชื่อว่า กราซิลาเรีย ฟิชเชอไร (Gracilaria fisheri) ซึ่งหาได้ง่ายๆ รอบเกาะยอ แหล่งต้นตำหรับอาหารนี้ สาหร่ายผมนาง หรือบางแห่งเรียกว่า สาย สาหร่ายข้อ สาหร่ายเขากวาง สาหร่ายวุ้น มีกระจายอยู่ทั่วโลกในเขตร้อนและเขตอบอุ่น ในธรรมชาติสาหร่ายผมนางจะอยู่บริเวณน้ำขึ้น – น้ำลง บริเวณใต้น้ำตลอดเวลา เกาะอยู่กับวัสดุในน้ำ เช่น เปลือกหอย กรวดทราย หิน ขนาดเล็ก ๆ เชือก อวน ปะการัง และหินโสโครก อาจอยู่เป็นอิสระไม่เกาะกับวัสดุใดโดยลอยตามผิวน้ำก็ได้ บริเวณป่าชายเลนซึ่งเป็นน้ำกร่อยและน้ำเค็มมักพบเกาะกับรากไม้ โดยทั่วไปพบสาหร่ายผมนางบริเวณน้ำตื้นชายฝั่งที่ลมไม่แรง อาจอยู่รวมกับสาหร่ายอื่นหรืออยู่ตามลำพัง ในทะเลสาบสงขลามีสาหร่ายชนิดนี้มากบริเวณทะเลสาบตอนล่าง ซึ่งเป็นน้ำกร่อยและน้ำเค็ม โดยเฉพาะบริเวณรอบ ๆ เกาะยอ นอกจากนั้นพบสาหร่ายผมนางบริเวณชายฝั่งทะเลอ่าวไทยและทะเลอันดามันทั่วๆ ไป สาหร่ายผมนางสามารถนำมาบริโภคและใช้ในอุตสาหกรรมต่าง ๆ สาหร่ายผมนางถือเป็นพืชชนิดหนึ่งที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง โดยคุณค่าทางอาหารที่ได้จากสาหร่ายผมนางนั้นก็เช่น โปรตีน คาร์โบไฮเดรต เกลือแร่ โดยเฉพาะธาตุไอโอดีนและวิตามินต่างๆ อีกทั้งยังช่วยป้องกันโรคหลายอย่าง เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคตับ โรคโลหิตจาง และโรคมะเร็ง เป็นต้น และไม่เพียงแต่ยำสาหร่ายผมนางเท่านั้นที่กินได้อร่อย แต่สามารถนำมาทำ ยำ แกงจืด ก็กินได้อร่อยด้วยเช่นกัน

ยำสาหร่ายทะเลเกาะยอเป็นอาหารที่ใช้รับประทานทั่ว ๆ ไป ในอดีตทำจำหน่ายเฉพาะในท้องถิ่นเกาะยอและบริเวณใกล้เคียง โดยใส่เป็นกระทง ตั้งแต่กระทงละ 25 สตางค์ แล้วเพิ่มขึ้นตามสภาพเศรษฐกิจ เป็น 50 สตางค์ 1 บาท ไปเรื่อย ๆ จนปัจจุบันราคา กล่องละ 30 บาท

เอกลักษณ์/จุดเด่นผลิตภัณฑ์ สาหร่ายผมนาง เป็นสาหร่ายสีแดง มีลักษณะเป็นสายตรง ๆ ไม่มีแขนง มีสารที่เป็นประโยชน์หลายชนิดคือ วิตามิน B1 B2 C ไนอาซีน เบตาแคโรทีน คาร์โบไฮเดรต แคลเซียม โซเดียม แมกนีเซียม ฟอสฟอรัส ไอโอดีน เหล็ก และสังกะสี เป็นต้น ผลิตภัณฑ์สาหร่ายเกาะยอได้รับการรับรองมาตรฐานผลิตภัณฑ์ อย., มผช.

ความสัมพันธ์กับชุมชน สร้างรายได้ของคนทั้งหมู่บ้าน ระหว่างเดือนมีนาคม - สิงหาคม เป็นอาหาร โดยนำมาลวกน้ำร้อน ใช้เป็นผักจิ้มน้ำพริก หรือนำมายำ หรือทำเป็นของหวานแบบรังนกนางแอ่นเทียม เป็นการสร้างความสำนึกให้กับชาวบ้านในการรักษาสภาพทางนิเวศน์วิทยา เพราะถ้าแหล่งน้ำเสียด้วยสาเหตุใดๆ ก็ตาม สาหร่ายจะไม่งอก หรือถ้างอกก็จะมีกลิ่นเหม็นติดมาไม่สามารถใช้บริโภคได้

วัตถุดิบและส่วนประกอบ 1. สาหร่ายแห้ง 50 กรัม 2. มะพร้าวคั่ว 50 กรัม 3. หัวกะทิ 400 กรัม 4. ถั่วลิสงคั่วป่น 100 กรัม 5. มะขามเปียก 80 กรัม 6. น้ำตาลทราย 7 ช้อนโต๊ะ 7. เกลือ 1 ช้อนชา 8. กุ้งแห้ง หอมแดง พริกสด และใบชะพลูเป็นเครื่องเคียง

ขั้นตอนการผลิต

• นำสาหร่ายแห้งมาแช่น้ำนาน 10 – 15 นาที ยกขึ้นมาวางให้สะเด็ดน้ำแล้วหั่นเป็นท่อนสั้น ๆ แล้วพักไว้

• ระหว่างนั้นผสมน้ำกะทิกับมะขามเปียกนวดให้เนื้อมะขามออกมาจากนั้นกรองเอาเม็ดและส่วนที่เป็นกากออก

• นำน้ำที่ได้มาตั้งไฟพอเดือดพร้อมกับใส่เกลือ น้ำตาลทรายตามส่วน แล้วยกทิ้งไว้ให้เย็น

• จากนั้นเทลงรวมกับสาหร่ายพร้อมกับถั่วคั่วและมะพร้าวคั่ว คลุกเคล้าให้ทั่วแล้วตักขึ้นใส่ภาชนะ

• โรยด้วยกุ้งแห้ง หอมแดง และพริกสดแล้วตักใส่ใบชะพลู ทำเป็นคำ ๆ รับประทานได้ทันที

เทคนิค/เคล็ดลับในการผลิต "ประนอม สิงห์ทอง" ประธานกลุ่มแม่บ้านเกษตรเกาะยอ ต.เกาะยอ อ.เมือง จ.สงขลา ที่อดทนใช้เวลาคิดค้นปรุงสูตรเมนูพืชใต้ท้องทะเลคือนำ "สาหร่ายผมนาง" ขึ้นสู่ทำเนียบอาหารสุขภาพได้สำเร็จ “ประนอม” เล่าถึงที่มาของสาหร่ายผมนางให้ฟังว่า ชาวเกาะยอเรียกว่า "ยำสาย" พบมากในทะเลสาบสงขลารอบๆเกาะยอ จะขึ้นในความลึก1-2เมตร ต้นเป็นพุ่มสู15-20 เซนติเมตร แตกแขนงเป็นเส้นกิ่งก้านยาวมีสีน้ำตาล คล้ายเส้นผมจึงเรียกกันว่า "สาหร่ายผมนาง" ชาวบ้านนำมารับประทานเพราะเชื่อว่าสามารถเป็นยารักษาโรค เช่น โรคกระเพาะ ยาระบาย แก้โรคคอพอก "เริ่มต้นรวมกลุ่มครั้งแรก 15 คน ลงหุ้นละ 100 บาท เพื่อผลิตเป็นยำสาหร่ายผมนางสด ขายเป็นอาหารกินเล่นเพื่อสุขภาพ โดยมีเจ้าหน้าที่พัฒนาชุมชนและหน่วยงานรัฐเข้ามาให้คำปรึกษา พร้อมเปิดบูธตามงานต่างๆ เพื่อประชาสัมพันธ์ ทำให้ยำสาหร่ายผมนางเป็นที่รู้จักมากขึ้น" ประนอม กล่าว เธออธิบายให้ฟังอีกว่า สาหร่ายจะซื้อจากชาวบ้าน สดกิโลกรัมละ 60 บาท แห้งกิโลกรัมละ 500-800 บาท ส่วนใหญ่จะซื้อเป็นสาหร่ายสดแล้วนำมาทำเป็นสาหร่ายแห้ง ซึ่งมีขั้นตอนค่อนข้างยุ่งยาก เริ่มตั้งแต่การนำมาล้างน้ำเปล่าเก็บเศษสิ่งต่างๆ ออกสลับกับการนำไปตากแดดข้ามวันข้ามคืน ทำแบบนี้ซ้ำๆ กัน 10 รอบ นาน 1 สัปดาห์ หรือจนกว่าสาหร่ายจากสีดำกลายเป็นสีแดงและสีขาวในที่สุดถือว่าสิ้นสุดกระบวน การ เนื่องจากขั้นตอนที่ยุ่งยากนี้จึงต้องกว้านซื้อสาหร่ายแห้งเก็บไว้ โดยแต่ละปีจะมีสต็อกมากถึง 1,000 กิโลกรัม โดยจะนำใส่ถุงพลาสติกป้องกันความชื้นสามารถเก็บได้ 5-10 ปี ยำสาหร่ายผมนาง มีการผลิตเฉพาะตำบลเกาะที่เดียว เป็นสูตรลับเฉพาะ สาหร่ายผมนางสีดำ ทำให้เป็นสีขาว โดยวิธีการธรรมชาติ คือ ตากน้ำค้าง แล้วล้างด้วยน้ำฝน จะทำให้เส้นของสาหร่ายผมนางเป็นสีขาวนุ่ม เส้นมีความกรอบ