พิพิธภัณฑ์ผีตาโขน เป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่ยอดนิยมอีกแห่งหนึ่ง ตั้งอยู่ที่วัด โพนชัย อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย นอกจากจะเป็นที่เก็บแล้ว และมีการจัดนิทรรศการเรื่องราวเกี่ยวกับประวัติความเป็นมาของขนบธรรมเนียมประเพณีต่าง ๆ ที่สืบทอดกันมายาวนาน
หลายคนคงรู้จักกับการละเล่นผีตาโขนกันบ้างแล้ว ถ้าใครที่ยังไม่รู้จักผีตาโขนสามารถดูได้ที่ การละเล่นผีตาโขน ผีตาโขนเป็นการละเล่นตามประเพณีวัฒนธรรมที่สืบทอดมาช้านาน ของชาวอำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย และก็ได้มีการเก็บรวมรวมเป็น พิพิธภัณฑ์ผีตาโขนขึ้น
พิพิธภัณฑ์ผีตาโขน นั้นตั้งอยู่ที่วัด โพนชัย อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย นอกจากจะเป็นที่เก็บแล้ว และมีการจัดนิทรรศการเรื่องราวเกี่ยวกับประวัติความเป็นมาของขนบธรรมเนียมประเพณีต่าง ๆ ที่สืบทอดกันมายาวนาน งานบุญผีตาโขนเป็นส่วนหนึ่งของบุญหลวง หรือที่เรียกว่าบุญพระเวสซึ่งผีตาโขนจะเป็นผู้ออกมาสร้างสีสันและความครื้น เครงในขบวนแห่
ส่วนชื่อของผีตาโขนนั้นเล่าต่อกันมาว่าน่าจะมาจากการสวมหน้ากากคล้ายหัวโขน หรือบางคนเรียกเป็นผีตาขน ผีตามคน และเพี้ยนเป็นผีตาโขนในที่สุดใน พิพิธภัณฑ์ผีตาโขน นั้นจะมีส่วนที่แสดงประวัติวัฒนธรรมและประเพณีต่างๆแล้ว ที่ขาดไม่ได้คือการจัดแสดงหุ่นผีตาโขน ที่มีอยู่เป็นจำนวนมาก เช่น ผีตาโขนเล็ก ผีตาโขนใหญ่ มีทั้งผีตาโขนที่เป็นผู้ชายและผีตาโขนที่เป็นผู้หญิง และมีการสาธิตการทำหน้ากากของผีตาโขนด้วย ซึ่งจะประกอบไปด้วย
- ส่วนหัวของผีตาโขนจะทำมาจากหวดนึ่งข้าวเหนียวซึ่งมีรูปร่างที่เป็นเอกลักษณ์ มีลักษณะคล้ายกับหมวก
- หน้าทำมาจากก้านมะพร้าวที่เอาตรงส่วนโคนมาตกแต่งให้มีความสวยงาม ทำรูปร่างคล้ายกับหน้าผี
- จมูกจะใช้ไม้เนื้อ่อนทำเป็นจมูกดัดแปลงเป็นรูปร่างต่างๆซึ่งแล้วแต่คนทำ
- เขาใช้ไม้เนื้ออ่อนหรือปลีมะพร้าวแห้งมาตัดตกแต่งติดกับส่วนหัวหรือ หวด
- ตกแต่งลวดลายแล้วแต่ไอเดียของใครของมันนิยมใช้สีธรรมชาติ
แต่ปัจจุบันนิยมมาใช้สีน้ำมันเพราะมีความสวยงามกว่า และนำเศษผ้ามาตกแต่งให้ติดกับส่วนหัวเพื่อจะเป็นผ้าคลุมไหล่ ภายในพิพิธภัณฑ์ผีตาโขน มีการจัดซุ้มจำหน่ายของที่ละลึกให้กับนักท่องเที่ยวอีกด้วย